Zonguldak Kömür İşletmeleri Karabük Fabrikası 90 Yaşında: Türkiye’nin İlk Büyük Sanayi Atılımının Sembolü
Ankara, 10 Aralık 2025 – Tam 90 yıl önce bugün, 10 Aralık 1935’te, Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı kapsamında Sovyet teknik ve mali desteğiyle kurulan Zonguldak Kömür İşletmeleri Karabük Kok ve Kimya Fabrikası (bugünkü adıyla Kardemir’in kömür-kok kısmının temelini oluşturan tesis), Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün katılımıyla törenle hizmete açıldı.8 milyon ABD doları tutarındaki Sovyet kredisinin önemli bir bölümüyle finanse edilen fabrika, Ereğli Kömür İşletmesi’ne (EKİ) bağlı olarak kok kömürü ve yan ürünler üretmek üzere inşa edilmişti. Tesisin açılışı, genç Cumhuriyet’in “ağır sanayi hamlesi”nin ilk somut adımlarından biri olarak tarihe geçti.Açılış Töreninden Notlar (1935)Törene Cumhurbaşkanı Atatürk’ün yanı sıra Başbakan İsmet İnönü, Ekonomi Bakanı Celal Bayar ve çok sayıda milletvekili katıldı.Sovyet teknik heyetinin başında bulunan mühendisler de törende yer aldı.Atatürk, fabrikayı gezerken işçilerle sohbet etti ve “Bu fabrika, memleketimizin sanayi kalkınmasında bir dönüm noktasıdır” dediği kaydedildi.90 Yılda Zonguldak ve Karabük’ün Kaderini Değiştiren Tesis1935’te yalnızca kok kömürü üreten fabrika, 1937’de demir-çelik üretimine geçilmesiyle Karabük Demir Çelik Fabrikalarının (KARDEMİR) temellerini attı. Bugün hâlâ faaliyet gösteren bu entegre tesis, Türkiye’nin ilk ağır sanayi kuruluşu olma özelliğini koruyor.Rakamlarla 90 Yılİlk üretim kapasitesi: Yıllık 120 bin ton kok kömürü1939’da demir-çelik üretimine geçişle birlikte Türkiye’nin ilk ray, pik demir ve çelik üretimi burada gerçekleştiZonguldak, 1935’ten itibaren Türkiye’nin “kömür başkenti” unvanını pekiştirdiKardemir, bugün 3,5 milyon ton/yıl çelik üretim kapasitesiyle hâlâ ülkenin en önemli sanayi devlerinden biriGünümüzden Bir DeğerlendirmeEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ), 90. yıl dolayısıyla bir anma mesajı yayımladı:“10 Aralık 1935, Cumhuriyetimizin sanayileşme azminin ve planlı kalkınma iradesinin simgesidir. Sovyetler Birliği ile kurulan teknik ve ekonomik iş birliği, o dönemin şartlarında Türkiye’nin ağır sanayiye geçişinde belirleyici rol oynamıştır.”Zonguldak Valiliği de bugün Karabük’te düzenlenecek anma töreniyle fabrikanın 90. yılını kutlayacak. Tören kapsamında, 1935 açılış fotoğraflarından oluşan bir sergi açılacak ve dönemin belgeleri ilk kez kamuoyuyla paylaşılacak.Türkiye’nin sanayi tarihine damga vuran bu tesis, 90 yıldır hâlâ üretimine devam ediyor; bir asra yakın geçmişiyle Cumhuriyet’in kalkınma destanının yaşayan tanığı olarak dimdik ayakta.