Ankara, 30 Eylül 2025 (RHA) – Uluslararası Ticaret Odası (ICC) Tahkim Mahkemesi’nin 13 Şubat 2023 tarihli kararı, Türkiye’yi Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı üzerinden yapılan usulsüz petrol ticareti nedeniyle 1 milyar 471 milyon dolar cezaya çarptırdı. Karar, 2014-2018 yılları arasında Irak Merkezi Hükûmeti’nin izni olmadan taşınan petrolün, Irak devlet fiyatından 5,77 dolar daha ucuza satılması ve Türkiye’nin bu sürece aracılık etmesiyle ilgili. İddialar, bu indirimli petrolün büyük oranda İsrail’e satıldığına işaret ederken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail politikasına yönelik “ikiyüzlülük” suçlamaları tartışma yarattı.
TAHKİM KARARININ DETAYLARI
ICC Tahkim Mahkemesi’nin 637-658. maddelerine dayanan karara göre, 21 Mayıs 2014 – 30 Eylül 2018 döneminde, Irak’ın Kirkuk-Ceyhan boru hattından taşınan yaklaşık 233 milyon varil petrol, Irak Merkezi Hükûmeti’nin belirlediği fiyatın altında satıldı. Mahkeme, bu indirim nedeniyle oluşan zararı hesaplayarak, Türkiye ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ni (KBY) her biri 673 milyon dolar ödemekle yükümlü tuttu. Türkiye’ye kesilen toplam ceza, taşıma ve depolama ihlalleriyle birlikte 1.998 milyar dolar olarak belirlendi; ancak 1990’lardan kalma ödenmemiş taşıma ücretleri düşülünce net ceza 1.471 milyar dolar oldu.
Karar, Türkiye’nin 1973 Irak-Türkiye Boru Hattı Anlaşması’nı (ITP) ihlal ettiğini, çünkü KBY’nin bağımsız petrol satışına aracılık ettiğini ve Irak Merkezi Hükûmeti’nin münhasır haklarını göz ardı ettiğini belirtiyor. Mahkeme, Türkiye’nin boru hattındaki petrolü taşıma, Ceyhan’da depolama ve gemilere yükleme süreçlerinde usulsüzlük yaptığını hükme bağladı.
İSRAİL’E İNDİRİMLİ PETROL İDDİASI
Irak Enerji Enstitüsü’nün 2018 raporuna dayandırılan iddialara göre, indirimli satılan petrolün alıcıları arasında İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi başı çekiyor. Raporda, tanker gemilerinin takibiyle tespit edilen bu satışların, özellikle İsrail’e yönelik olduğu vurgulanıyor. İddiaya göre, bu dönemde İsrail’in başında Benjamin Netanyahu, Türkiye’nin başında ise Recep Tayyip Erdoğan bulunuyordu. Bu durum, sosyal medyada ve muhalif çevrelerde, AKP hükûmetinin İsrail’e ucuz petrol sağladığı ve bu nedenle Türkiye’nin cezayı “sübvanse ettiği” şeklinde yorumlandı.
HÜKÛMETTEN YANIT
Hükûmet kanadından henüz resmi bir açıklama gelmezken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na yakın kaynaklar, cezanın KBY ile yapılan ticari anlaşmalara dayandığını ve Türkiye’nin uluslararası enerji piyasasında “stratejik bir ortak” olarak hareket ettiğini savunuyor. Ancak, İsrail’e indirimli petrol satışı iddialarına yönelik doğrudan bir yalanlama yapılmadı. Uzmanlar, bu sessizliğin siyasi tartışmaları alevlendirebileceğini belirtiyor.
ULUSLARARASI VE İÇ TEPKİLER
Karar ve iddialar, uluslararası alanda yankı buldu. Irak Merkezi Hükûmeti, tahkim zaferini “egemenlik haklarının korunması” olarak nitelendirirken, KBY kararın “siyasi” olduğunu savundu. Türkiye’de ise muhalefet, Erdoğan’ı “İsrail’le karanlık ticari ilişkiler” kurmakla suçladı. CHP ve diğer muhalif partiler, konuyu TBMM gündemine taşımaya hazırlanıyor. Sosyal medyada, “Bu mu vatanseverlik?” etiketiyle paylaşımlar trend oldu.
EKONOMİK VE SİYASİ ETKİLER
1.47 milyar dolarlık ceza, Türkiye’nin ekonomik yükünü artırırken, İsrail’le ilişkilere dair iddialar, hükûmetin dış politikadaki tutarlılığına gölge düşürüyor. Özellikle, Erdoğan’ın Filistin meselesinde sıkça İsrail’i eleştiren söylemleriyle bu iddiaların çelişkisi, kamuoyunda yoğun tartışma yaratıyor. Analistler, bu durumun 2028 seçimleri öncesi iç politikada hükûmet aleyhine kullanılabileceğini öngörüyor.
GELECEK ADIMLAR
Türkiye’nin cezayı ödeyip ödemeyeceği veya temyize gidip gitmeyeceği henüz netleşmedi. Enerji uzmanları, boru hattının yeniden açılması için Irak’la müzakerelerin sürdüğünü, ancak bu tür davaların enerji ticaretinde uzun vadeli güven sorunları yaratabileceğini belirtiyor. İsrail’e yönelik iddialar ise, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin şeffaflığına dair soru işaretlerini artırıyor.