DEM milletvekili George Aslan, Meclis’te Talat Paşa için “katil” ifâdesini kullanmıştı.
Biz 1915 döneminde Hristiyan halklara yönelik yaşanan soykırıma dâir samimi bir yüzleşme beklerken, aksine fâillerin isimleri kamusal alanlara, sokaklara, parklara, okullara verilmekte ve anıtları dikilmektedir. Son olarak geçtiğimiz günlerde Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş tarafından, Altındağ ilçesinde Talat Paşa için bir anıt yapıldı. 1915’te öldürülen, sürgüne gönderilen ve malları gasbedilen Ankara Sancağı’ndaki on binlerce Ermeni için bir anıt dikilmesi gerekirken, onların ölüm emrini veren biri için anıt yapılmasını, adının caddelere ve okullara verilmesini kabul etmiyoruz. Bir halk için bazı kişiler kahraman olabilir ama başka halklar için bu insanlar kahraman değil, birer katildir.
Talat Paşa, 1917 yılında sadrazamlık yaptı. Savaşın kaybedilmesinden sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni feshedip, Enver ve Cemal Paşalarla birlikte ülkeyi terk etti. 1921 yılında Berlin’de, sözde Ermeni soykırımı sebebiyle intikam almak isteyen Soğomon Tehliryan adında bir Ermeni tarafından öldürüldü. Talat Paşa, Berlin’de boynundan vurularak öldürüldü.
Suikastçı Sogomon Tehliryan, Erzurum doğumluydu ama tehcir sırasında Türkiye’de bile değildi; Sırbistan’da bir üniversitede okuyordu. Alman mahkemesinde yargılandı. “Vicdânım rahat, öldürdüm ama katil değilim” dedi ve beraat etti.
Talat Paşa’yı öldüren katilin akrabalarının hâlen Sırbistan’da yaşadığı iddia ediliyor. Galip Balkar’ı öldürenlere silah sağlayanların, Talat Paşa’yı öldürenlerin akrabaları olup olmadığı sorusu gündeme geldi.
Moskova Büyükelçimiz Tanju Bilgiç’in “Hariciyenin Yıldızı Galip Balkar” kitabında şu ifâdeler yer aldı:
“Son ilginç rastlantı ise Talat Paşa’nın 1921 yılında bir suikast sonucu öldürülmesidir. Berlin’de olan bu saldırıyı düzenleyen Sogomon Tehliryan daha sonra Sırbistan’da yaşamıştır. Saldırı sonrası Belgrad’da sahte kimlikle yaşadığı ve âilesinin bir kısmının hâlâ Belgrad ve Valjevo şehirlerinde yaşamını sürdürdüğü bilinmektedir.
Galip Balkar suikastının ardından ortaya atılan ve hâlen yanıtlanamayan sorulardan biri, suikâsta katılan ve bugüne kadar yakalanamayan üçüncü bir kişi olup olmadığıdır. Teröristlere yardım eden bu kişi, Yugoslav makamlarının çabasına rağmen tespit edilememiştir.
Talat Paşa’yı öldüren Sogomon Tehliryan’ın akrabalarının o dönemde Belgrad’da yaşadıkları göz önüne alındığında, bu soruşturmalara Tehliryan âilesinin de dâhil edilip edilmediği sorusu hâlen güncelliğini korumaktadır. Doğal olarak bu soruyu bizim yanıtlamamız çok zordur.”
Galip Balkar, Talat Paşa’nın ölüm yıldönümünde Ankara’da şehitliğe defnedildi.