Moskova, 22 Eylül 2025 – Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın, 5 Şubat 2026’da sona erecek olan Yeni START Anlaşması’nın temel hükümlerine, resmî bir uzatma olmaksızın 5 Şubat 2027’ye kadar bağlı kalmaya hazır olduğunu duyurdu. Bu açıklama, A.B.D. ile Rusya arasında stratejik nükleer silahların sınırlandırılmasına yönelik son büyük anlaşmanın geleceğine dâir önemli bir gelişme olarak görülüyor.
YENİ START ANLAŞMASI NEDİR?
2010’da imzâlanan ve 2011’de yürürlüğe giren Yeni START (Stratejik Saldırı Silahlarının Azaltılması ve Sınırlandırılması Anlaşması), A.B.D. ve Rusya’nın konuşlandırılmış stratejik nükleer savaş başlıklarını 1.550, kıtalararası balistik füzeler ile denizaltından fırlatılan balistik füzeleri 700, ve fırlatma sistemlerini 800 ile sınırlandırıyor. Anlaşma, saha denetimleri ve altı ayda bir veri paylaşımı gibi güçlü doğrulama mekanizmalarını içeriyor. 2021’de beş yıl uzatılan anlaşma, 2026’da sona erecek.
RUSYA’NIN TUTUMU VE ASKIYA ALMA
Rusya, Şubat 2023’te, A.B.D.’nin Ukrayna’ya verdiği desteği gerekçe göstererek Yeni START’taki katılımını askıya aldığını açıklamıştı. Bu karar, denetimlerin ve veri paylaşımlarının durmasına yol açsa da, her iki taraf da şimdiye kadar sayısal sınırlara fiilen uymaya devam etti. Putin’in bugünkü önerisi, Rusya’nın anlaşmanın temel limitlerine bir yıl daha bağlı kalacağını taahhüt ederek, nükleer silah yarışını önlemek için bir adım olarak değerlendiriliyor.
TEKLİFİN ANLAMI
Diplomatik Açılım: Putin’in önerisi, Ağustos 2025’te Alaska’da gerçekleşen Putin-Trump zirvesinde ele alınan Ukrayna ve ikili güvenlik konularına yönelik diyaloğu canlandırabilir. Ancak, Rusya’nın tam katılımı, Batı’nın Ukrayna’ya yardımını azaltması şartına bağlı görünüyor.
Küresel Güvenlik: Anlaşma sınırlarına uyulması, nükleer silahlanma yarışını engelleyebilir. Ancak uzmanlar, Rusya’nın hipersonik silahlar gibi modernizasyon hamlelerinin, denetimsiz kalması hâlinde risk yaratabileceği uyarısında bulunuyor.
Zamanlama: Teklif, Rusya’nın savunma stratejileri ve “dost olmayan” ülkelere yönelik yaptırımlar gibi diğer politikalarını 2027’ye uzatma kararlarıyla uyumlu bir şekilde geldi.
A.B.D.’NİN TEPKİSİ BEKLENİYOR
A.B.D. Dışişleri Bakanlığı, daha önce denetimlerin yeniden başlatılmasını önceliklendirdiğini belirtmişti. Ancak Putin’in teklifine henüz resmî bir yanıt gelmedi. Uzmanlar, anlaşmanın süresinin dolmasına 16 ay kala, tarafların diyalog kurmasının kritik olduğunu vurguluyor. Aksi takdirde, dünyadaki nükleer savaş başlıklarının yaklaşık %90’ını kontrol eden iki ülke arasında sınırsız bir silahlanma yarışının başlayabileceği uyarısı yapılıyor.
SONUÇ
Putin’in bu adımı, nükleer silah kontrôlü alanında geçici bir rahatlama sağlayabilir, ancak kalıcı bir çözüm için A.B.D. ile Rusya arasında kapsamlı görüşmelere ihtiyaç var. Anlaşmanın geleceği, küresel güvenlik açısından belirleyici olacak.
Kaynaklar: Arms Control Association Reuters TASS U.S. State Department Briefings