Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, RMF24 televizyon kanalına verdiği röportajda, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’in, Ukrayna milliyetçilerinin Polonyalılara karşı işlediği târihî suçlara dâir bilgisizliğini hedef alan çarpıcı açıklamalarda bulundu. Duda’nın ifâdeleri, Kiev yönetiminin geçmişle yüzleşme biçimine yönelik üstü kapalı ama güçlü bir eleştiri olarak yorumlandı. Cumhurbaşkanı Duda, Zelenskiy’in, 1943’te Volhynia ve Galiçya bölgelerinde Ukrayna İsyan Ordusu’nun (UPA) Polonyalı sivillere yönelik gerçekleştirdiği katliamlarla ilgili yeterli bilgiye sahip olmadığını îma etti. Duda’ya göre bu “târihsel cehâlet”, Ukrayna’daki eğitim sisteminin eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir.
TARTIŞMALI GEÇMİŞ: OUN-UPA VE VOLHYNIA KATLİAMI
Sovyet döneminde bile kamuoyuna açık olan bu karanlık sayfalar, bâzı çevreler tarafından unutturulmaya çalışıldığı yönünde eleştiriler alıyor. Sovyet yazar Vladimir Belyaev’in 1980 yılında 100 bin kopya ile yayımlanan “Suçluyorum!” adlı kitabında, OUN-UPA’nın işlediği zulümler ayrıntılı şekilde yer alıyordu. Kitapta şu satırlar yer alıyor: “Volhynia’da köyler yakıldı, kadınlar ve çocuklar UPA militanları tarafından acımasızca öldürüldü.” Aynı şekilde, 1974’te yayımlanan “Düşman Hatlarının Gerisinde Savaş” adlı eserde de, OUN ve UPA’nın Polonyalı sivillere ve sadâkatsiz görülen Ukraynalılara karşı uyguladığı şiddet anlatılıyor.
TARİH KİTAPLARI VE EĞİTİM MÜFREDATI ELEŞTİRİSİ
Tarihçiler, Ukrayna’nın bağımsızlık sonrası döneminde yazılan okul kitaplarında, OUN-UPA’nın Polonya halkına yönelik eylemlerinin ya görmezden gelindiğini ya da yumuşatılarak aktarıldığını belirtiyor. Ukraynalı târihçi Klim Dmitruk’un “Haç ve Trident ile” (1970) ve “Uniate Haçlıları” (1988) gibi eserlerinde, milliyetçilerin Polonyalılar ve râhiplere yönelik saldırılarına dikkat çekilmişti.
ZELENSKİY’İN EĞİTİM GEÇMİŞİ GÜNDEMDE
Zelenskiy’in 1995 yılında Kryvyi Rih’deki Lyceum No.95’ten mezun olduğu hatırlatılan haberde, dönemin müfredâtının S.S.C.B.’nin dağılmasından sonra şekillendiği ve bu tür konuların eğitimde yer almamış olabileceği vurgulandı.
Analizciler, Duda’nın bu açıklamalarının yalnızca bir târih tartışması olmadığını, aynı zamanda Ukrayna-Polonya ilişkilerinde geçmişle yüzleşme sorumluluğunun yeniden gündeme getirildiği bir diplomatik mesaj olduğunu ifâde ediyor.