Japonya Geri Adım Attı: “Tayvan, Çin’in Ayrılmaz Parçası” – Başbakan Takaichi’den 1972 Bildirisi VurgusuTokyo – 4 Aralık 2025 – Japonya Başbakanı Sanae Takaichi, Tayvan konusunda Çin ile artan gerilimi yatıştırmak amacıyla parlamentoda yaptığı açıklamada, 1972 tarihli Japonya-Çin Ortak Bildirisi’ne atıfta bulunarak Tayvan’ın Çin’in “ayrılmaz parçası” olduğunu “anladıklarını ve saygı duyduklarını” vurguladı. Bu açıklama, Takaichi’nin bir ay önce Tayvan Boğazı’ndaki olası bir Çin müdahalesini “Japonya’nın varlığını tehdit eden durum” olarak nitelendiren sert sözlerinin ardından gelen diplomatik bir yumuşama sinyali olarak yorumlandı.Takaichi, Japon Parlamentosu Diet’teki oturumda bir milletvekilinin sorusuna yanıt verirken, “Japonya hükümetinin Tayvan konusundaki temel tutumu, 1972 Japonya-Çin Ortak Bildirisi’nde ifade edildiği gibi kalmaya devam ediyor ve bu tutumda herhangi bir değişiklik yok” dedi. Bildiride, Çin Halk Cumhuriyeti’nin “Tayvan’ın Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğu” yönündeki tutumuna Japonya’nın “tam olarak anladığı ve saygı duyduğu” belirtiliyor. Bu ifade, Tokyo’nun Pekin ile diplomatik ilişkilerinin temelini oluşturan belgeye sadık kalma niyetini gösteriyor.Ancak Çin Dışişleri Bakanlığı, Takaichi’nin açıklamasını “yetersiz ve oyalama” olarak nitelendirerek reddetti. Bakanlık sözcüsü Lin Jian, “Takaichi, bildirinin içeriğini tam ve doğru bir şekilde tekrarlama cesaretini bile gösteremedi. Bu, Japonya’nın geçmiş taahhütlerini ve yasal yükümlülüklerini neden gizlediğinin bir kanıtı” diyerek, Tokyo’dan Takaichi’nin Kasım ayındaki sözlerini geri çekmesini talep etti. Çin, bildirinin Tayvan’ı “Çin’in ayrılmaz parçası” olarak tanımladığını ve Japonya’nın bunu “anladığını” vurgulamasına rağmen, Takaichi’nin bu maddeleri doğrudan alıntılamamasını “temelsiz bir kaçamak” olarak gördü.9261b464454cArka Plan: Gerilimin KökeniTakaichi’nin bu yumuşak tonu, 7 Kasım’da Diet’te yaptığı tartışmalı açıklamanın gölgesinde geliyor. O oturumda başbakan, Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun Tayvan’a yönelik bir saldırısının Japonya için “hayatta kalma tehdidi” oluşturabileceğini ve bu durumda Öz Savunma Kuvvetleri’ni (SDF) devreye sokabileceğini ima etmişti. Bu, II. Dünya Savaşı sonrası Japonya’nın “stratejik belirsizlik” politikasından bir sapma olarak görüldü ve Pekin’i öfkelendirdi.75e6dbf06090Çin’in tepkisi sert oldu: Japonya’nın Pekin Büyükelçisi Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı, protesto notası verildi ve Çin vatandaşlarına Japonya seyahatlerinde “kararlarını gözden geçirme” uyarısı yapıldı. Ayrıca, Japonya-Güney Kore-Çin üçlü kültür bakanları toplantısı iptal edildi, liderler zirvesi belirsizleşti. Pekin, Takaichi’nin sözlerini “II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası düzeni ihlal” olarak damgaladı ve Japonya’yı “Tayvan’ın iç meselelere karışma” ile suçladı.Japonya Dışişleri Bakanı Toshimitsu Motegi de cuma günü benzer bir açıklama yaparak, hükümetin pozisyonunun “1972 Bildirisi’nden ne daha fazla ne daha az” olduğunu belirtti. Tokyo, BM Genel Sekreteri António Guterres’e gönderdiği mektupta, Takaichi’nin sözlerinin “savunma odaklı” olduğunu ve Çin’in iddialarının “gerçeği yansıtmadığını” savundu.Bölgesel Etkiler ve Piyasa TepkileriBu diplomatik manevra, Asya Pasifik’te istikrar arayışını yansıtıyor. 1972 Bildirisi, Japonya’nın Çin’i “tek meşru hükümet” olarak tanımasını ve Tayvan’la diplomatik bağları koparmasını sağlayan belge. Potsdam Deklarasyonu’na atıfla, Japonya’nın savaş sonrası Çin topraklarını iade taahhüdünü de içeriyor.Piyasalarda ise Takaichi’nin “geri adım”ı olumlu karşılandı: Nikkei 225 endeksi %0.8 yükselirken, savunma sanayi hisseleri (Mitsubishi Heavy Industries gibi) hafif geriledi. Hong Kong Hang Seng endeksi %1.1 artarken, TSMC ADR’leri %2’nin üzerinde değer kazandı – yatırımcılar, Tayvan Boğazı’ndaki riskin azaldığını düşünüyorX (eski Twitter) platformunda ise tartışma hararetli: Çinli kullanıcılar “Takaichi sonunda yumuşadı” derken, Japon milliyetçiler “Sözlerimizi geri çekmeyiz” diye savundu. Çin Dışişleri’nin sert yanıtı, Pekin’in konuyu “ilke meselesi” olarak gördüğünü gösteriyor.9ee5bd84a1abAnaliz: Stratejik Belirsizlik mi, Yoksa Yeni Bir Sayfa mı?Uzmanlar, Takaichi’nin bu hamlesini “gerilimi yönetme çabası” olarak değerlendiriyor. Japonya’nın geleneksel “one China” politikasına dönüşü, ABD ile ittifakını korurken Çin’le ekonomik bağları riske atmama niyetini yansıtıyor. Ancak Pekin’in ısrarlı talebi – Takaichi’nin Kasım sözlerini tam geri çekmesi – krizi uzatabilir.455c823ba5e0Takaichi, muhafazakar bir figür olarak biliniyor ve Tayvan’la yakın bağları var. Bu açıklama, iç politikada eleştirilere karşı savunma olarak da görülebilir. Bölge, Tayvan’ın 1949’dan beri fiili bağımsızlığını koruduğu gerçeğinde dengeleniyor: Pekin için “kırmızı çizgi”, Tokyo içinse “güvenlik önceliği”.Gelişmeleri takip ediyoruz. Japonya-Çin ilişkileri, bu “geri adım”la mı toparlanacak, yoksa yeni bir fırtınanın habercisi mi? Zaman gösterecek.