Tahran, 24 Eylül 2025 – Norveç merkezli Iran Human Rights (IHR) örgütünün son raporuna göre, İran İslam Cumhuriyeti’nde 2025 yılının ilk dokuz ayında (1 Ocak – 23 Eylül) en az 1000 kişi idam edildi. Bu rakam, son 30 yılın en yüksek seviyesi olarak kaydedilirken, sadece geçtiğimiz hafta 64 idamın gerçekleştirildiği bildirildi. İnsan hakları örgütleri, bu artışı “kitlesel katliam kampanyası” olarak nitelendiriyor ve rejimin toplumda korku yaratmak için idamları sistematik bir araç olarak kullandığını vurguluyor.
REKOR SEVİYEDE İDAMLAR
IHR’nin raporuna göre, 2025’te idam edilenlerin sayısı 2024’teki 975 idamı geride bırakarak son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. İdamların çoğu uyuşturucuyla ilgili suçlar, cinayet ve belirsiz “ulusal güvenlik” suçlamalarıyla gerçekleştiriliyor. Ancak, uluslararası insan hakları hukukuna göre, ölüm cezasının yalnızca kasıtlı cinayet gibi en ciddi suçlarla sınırlı olması gerektiği belirtiliyor. İran’da ise idamların büyük bir kısmı uyuşturucu suçları gibi uluslararası standartlara aykırı gerekçelerle uygulanıyor.
SON HAFTA: GÜNDE ORTALAMA 9 İDAM
Raporda, yalnızca 16-23 Eylül haftasında 64 kişinin idam edildiği, bu sayının günde ortalama 9’dan fazla infaza denk geldiği belirtildi. Bu, İran hapishanelerindeki infaz hızının rekor kırdığını gösteriyor. Gerçek sayının daha yüksek olabileceği, çünkü resmi açıklamaların idamların sadece %11’ini kapsadığı ifade ediliyor.
AZINLIK GRUPLAR HEDEFTE
Hengaw İnsan Hakları Örgütü de benzer bir raporla, 2025’te 1002 idam vakası bildirdi ve bunların 404’ünün Haziran 2025’te başlayan İsrail-İran savaşı sonrası gerçekleştiğini vurguladı. İdamların özellikle Kürtler, Beluçlar ve Afganlar gibi etnik azınlık gruplarını orantısız şekilde etkilediği belirtiliyor. İnsan hakları örgütleri, bu durumu “insanlığa karşı suç” olarak tanımlıyor ve uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırıyor.
ULUSLARARASI TEPKİLER
Human Rights Watch, yılın ilk aylarında idam sayısında %75’lik bir artış olduğunu doğrularken, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşlar İran’ı idam politikalarını gözden geçirmeye çağırdı. Ancak İran rejimi, idamları “en ciddi suçlara” karşı bir önlem olarak savundu.
SONUÇ
İran’daki idam dalgası, hem iç hem de dış kamuoyunda ciddi endişelere yol açıyor. İnsan hakları örgütleri, rejimin idamları siyasi muhalifleri susturmak ve toplumsal kontrolü sağlamak için bir araç olarak kullandığına dikkat çekiyor. Uluslararası toplumun bu krize nasıl yanıt vereceği ise yakından takip ediliyor.
Kaynaklar:
Iran Human Rights (IHR), Hengaw İnsan Hakları Örgütü, Human Rights Watch