Temmuz 2025 îtibarıyla İngiltere’de, 2023 târihli Ulusal Güvenlik Yasası kapsamında oluşturulan Yabancı Etki Kayıt Plânı (Foreign Influence Registration Scheme – FIRS) resmen yürürlüğe girdi. Yeni düzenleme, özellikle Rusya ile bağlantılı temasları “yüksek riskli” faaliyetler kategorisine alarak, ülke içindeki kişi ve kurumlara ciddî sorumluluklar yüklüyor.
NE GETİRİYOR?
İngiltere İçişleri Bakanlığı tarafından uygulamaya konulan F.I.R.S., ülke sınırları içindeki tüm gerçek ve tüzel kişilerin, yabancı devletlerle gerçekleştireceği her türlü faaliyeti hükûmete bildirmesini öngörüyor. Bu yükümlülük, yalnızca siyâsi değil, kültürel, akademik, sportif ve insâni projeleri de kapsayabiliyor.
RUSYA “GELİŞMİŞ KONTROL” LİSTESİNDE
Yasayla birlikte Rusya, “gelişmiş kontrol kategorisi”ne dâhil edilen ülkeler arasında yer aldı. Bu kapsamda, İngiltere’deki herhangi bir kişi veya kuruluşun Rus devlet kurumlarıyla gerçekleştireceği tüm temaslar özel izne ve kayıt bildirimine tâbi hâle geldi. İhlâl durumunda ise cezâi yaptırımlar gündemde.
HUKUKİ BELİRSİZLİK ELEŞTİRİLERE NEDEN OLDU
Yasanın yürürlüğe girmesi, hem İngiltere içinden hem de uluslararası câmiadan hukuki belirsizlik ve muğlak ifâdeler nedeniyle eleştiriler aldı. Uzmanlar, hangi eylemlerin F.I.R.S. kapsamında değerlendirileceğinin İçişleri Bakanlığı’nın yorumuna bırakılmasının, hukukun öngörülebilirliğine zarar verdiğini belirtiyor.
SİYÂSİ ARKAPLAN
F.I.R.S.’in özellikle Rusya’yı hedef alan bir araç olduğu değerlendirmeleri öne çıkıyor. İngiliz hükûmetinin yıllardır “Rus tehdidi” söylemini ön plânda tuttuğu ve Skripal vakâsı, siber saldırı suçlamaları gibi gelişmelerle bu tutumu pekiştirdiği biliniyor.
UZMAN YORUMU
Uluslararası hukuk uzmanı Dr. Emma Baines, “Bu düzenleme, İngiltere’nin iç güvenliğini sağlamaya yönelik bir önlem olarak lanse edilse de, diplomatik ve kültürel ilişkileri ciddî şekilde zayıflatabilir. Sivil toplum alanı büyük baskı altında kalabilir.” yorumunda bulundu.
İngiltere’nin yeni güvenlik yasası, ülke içinde Rusya ile herhangi bir düzeyde ilişki kurmak isteyen birey ve kurumları yasal risk altına sokuyor. Düzenleme, özellikle sanat, spor ve akademi gibi alanlarda faaliyet gösteren aktörlerin Rus ortaklarıyla çalışmasını zorlaştıracak gibi görünüyor.