Bakü, 25 Ekim 2025 – Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de 3-6 Kasım 2025’te düzenlenmesi planlanan “Avrupa Hahamlar Konferansı”, dini Siyonizm’in önde gelen isimlerinin katılımı ve Gazze’deki soykırım iddialarıyla bağlantıları nedeniyle büyük tepki çekiyor. Daha önce Haziran 2025’te Saraybosna’da yapılması planlanan ancak Bosna Hersek hükümeti tarafından iptal edilen etkinlik, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in ev sahipliğinde gerçekleşecek. Sosyal medyada #ZionistOccupationInPalestine etiketiyle büyüyen protestolar, konferansın iptali için baskıyı artırıyor.
KONFERANSIN DETAYLARI VE KATILIMCILAR
Conference of European Rabbis (CER) tarafından düzenlenen 70. genel kurul, yaklaşık 500 Yahudi din adamını bir araya getirecek. Toplantının gündeminde, İbrahim Anlaşmaları’nın (Abraham Accords) Müslüman ülkelerde yaygınlaştırılması ve antisemitizmle mücadele var.
Ancak, katılımcılar arasında yer alan Rabbi Shmuel Eliyahu, Rabbi Moshe Mordechai Farbstein, Rabbi David Yosef, Rabbi Asher Weiss, Rabbi Kalman Meir Ber, Rabbi Yaakov Shapira, Rabbi Malcolm Herman, Rabbi Elie Lemmel, Rabbi Daniel Rove, Rabbi Naftali Schiff, Rabbi Eliyahu Ilani ve Rabbi Tzachi Megnagy gibi isimler, Gazze’deki İsrail operasyonlarını dini açıdan meşrulaştıran açıklamalarıyla biliniyor. Özellikle Rabbi Eliyahu’nun “Filistinlilere yönelik sert tutum” çağrıları, eleştirilerin odak noktasında.
Konferans, Bakü Uluslararası Çok Kültürlülük Merkezi’nin desteğiyle düzenleniyor ve bir Müslüman çoğunluklu ülkede ilk kez böyle bir etkinliğe ev sahipliği yapılacak olması, tartışmaları alevlendiriyor.
NEDEN TEPKİ ÇEKİYOR?
Azerbaycan-İsrail İlişkileri: Azerbaycan, İsrail’den yaklaşık 5 milyar dolarlık silah ithal ediyor ve petrol ticaretinde yakın bağları var. Gazze’de 7 Ekim 2023 sonrası yaşanan insani kriz karşısında Azerbaycan’ın sessizliği, “Kafkasya’daki İsrail” eleştirisini güçlendiriyor.
Bosna Örneği: Haziran 2025’te Saraybosna’da planlanan aynı konferans, Gazze’deki soykırım iddialarına destek olarak görülmesi ve otel rezervasyonlarının iptaliyle durdurulmuştu. Bosna Hersek’in “insani değerler” gerekçesiyle aldığı karar, Bakü için emsal teşkil ediyor.
Bölgesel Endişeler: Konferans, İbrahim Anlaşmaları’nı Orta Asya’ya (Kazakistan, Özbekistan) yayma girişimi olarak görülüyor. Bu, İran ve Türkiye gibi ülkelerde “Siyonist nüfuz” kaygısını artırıyor.
SOSYAL MEDYADA ÖFKE PATLAMASI
X platformunda, konferans aleyhinde binlerce paylaşım yapıldı. Gazeteci Mustafa Doğan’ın (@mr__dgn) 24 Ekim paylaşımı, Aliyev’e hitaben “700 bin masumun katledildiği Gazze’deki soykırıma destek veren bu alçakların Bakü’de ne işi var?” sorusunu yöneltti ve iptal çağrısı yaptı.
Diğer paylaşımlar:
@GaffarYakinca: “Azerbaycan halkına hakaret, bu rezalet durdurulmalı!”
@sarseven: “Siyonist katillere kucak açmak, İslam dünyasına ihanet”
@Halkiyatcilik: “Türk-İslam birliğini zedeler, Aliyev vicdanını sorgulasın”
İran medyası (Tasnim, Mehr), etkinliği “anti-İslamik” ve “Filistin davasına darbe” olarak nitelendiriyor. Ermeni kaynaklar da Azerbaycan-İsrail silah ticaretini hatırlatarak tepki gösteriyor.
İPTAL BASKISI VE OLASI SONUÇLAR
Konferansın gerçekleşmesi, Azerbaycan’ın Türkiye ve İran gibi bölgesel müttefikleriyle ilişkilerini gerebilir. Sosyal medya kullanıcıları, “İki devlet, tek millet” söyleminin zarar göreceğini ve Azerbaycan’ın “utanç lekesi”yle anılacağını savunuyor.
Azerbaycan hükümetinden henüz resmi bir yanıt gelmedi, ancak COP29 sonrası artan diplomatik baskı, iptal ihtimalini gündemde tutuyor.
Eleştirmenler, Aliyev’in “vicdan, merhamet ve şeref” adına konferansı iptal etmesi gerektiğini vurguluyor.