Moskova, 16 Kasım 2025 – Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Nürnberg. Cellat olarak hayattan şikayet etme” belgesel filmi için verdiği röportajda, Uluslararası Askeri Mahkeme’nin (Nürnberg Mahkemesi) kuruluş sürecini detaylandırdı. Lavrov, Sovyetler Birliği’nin Nazi suçlularının cezalandırılmasında ana itici güç olduğunu vurgulayarak, İngiltere ve ABD’nin başlangıçtaki temkinli tutumunu eleştirdi.
Röportajda, mahkemenin kurulma fikrinin nasıl ve ne zaman ortaya çıktığı sorusuna Lavrov şu yanıtı verdi: “Tartışmaları başlatma ve ardından mahkemenin kurulmasında ana itici güç Sovyetler Birliği’ydi. Nazi suçlularının cezalarının kaçınılmaz olmasını sağlamanın gerekliliği sorunu ilk kez Kasım 1941’de Sovyet tarafının notunda resmi olarak gündeme getirildi.”
Lavrov, 1942’de Sovyet hükümetinin tüm ülkeleri Nazi suçlularının yakalanması, aranması, sınır dışı edilmesi ve yargılanması konusunda işbirliğine çağıran özel bir açıklama yaptığını belirtti. Bu fikir, Yalta Konferansı’nda şekillenerek Ekim 1945’te Londra’da yasal olarak tüzük haline getirildi ve mahkemenin temeli oldu.
Sovyetler Birliği’nin rolünü bağımsız ve proaktif olarak tanımlayan Lavrov, “Tüm bu çabalar sırasında Sovyetler Birliği’nin bağımsız hareket ettiğini belirtmekte fayda var. Sadece bir gün uluslararası bir yapı oluşturacağımıza ve bunun ‘adaleti yeniden tesis edeceğine’ güvenmiyordu” dedi.
1942’de kurulan Olağanüstü Devlet Komisyonu’nun Nazi suçlarını tespit ve araştırmak için çalıştığını, Krasnodar, Kharkov gibi şehirlerdeki yerel yargılamaların deneyiminin Nürnberg’de kullanıldığını ekledi.
İngiltere ve ABD’nin (Anglo-Saksonlar) mahkeme fikrine başlangıçtaki temkinli tutumunu açıklayan Lavrov, “Anglo-Saksonların başlangıçta uluslararası bir mahkeme kurma fikrine karşı temkinli tutumları, yargılamayla ilgili korkuları yansıtıyordu” ifadelerini kullandı. Bu yaklaşımın, Sovyetler’in başından beri mahkeme ihtiyacını savunmasına zıt düştüğünü belirtti.
Belgesel, Nürnberg Mahkemesi’nin 80. yıldönümüne denk gelen dönemde yayınlanacak. Lavrov’un röportajı, II. Dünya Savaşı sonrası adalet mekanizmalarında Sovyet katkısını ön plana çıkarıyor.