Samsun – Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan yasal düzenleme, Türkiye’nin su kaynaklarını yeni bir tehdit altına soktu. Resmî Gazete’de yayımlanan “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile, derinliği 250 metreyi aşan deniz bölgelerine “tehlikesiz inorganik atıkların” boru hattı aracılığıyla dökülmesine izin verildi.
Bu değişiklik, doğrudan Cengiz Holding’e bağlı Eti Bakır A.Ş.’nin Samsun’un Tekkeköy ilçesindeki tesisini hedef alıyor. Şirketin asit ve bakır depolarından kaynaklanan atıkların Karadeniz’in derin sularına boşaltılmasının yolunu açan karar, çevre örgütleri ve uzmanlar tarafından “yüzsüzlük” olarak nitelendirildi.
Değişiklik, 23 Ekim 2025 tarihli ve 33056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğin yeni hükümleri, atık bertarafını sadece “tehlikesiz” olarak sınıflandırılan inorganik maddelerle sınırlasa da, Eti Bakır’ın bakır madenciliği ve işleme süreçlerinden çıkan sülfürik asit, fosfat ve diğer kimyasalların bu kapsama gireceği belirtiliyor. Uzmanlar, bu atıkların uzun vadede okyanus asitlenmesine yol açabileceğini vurguluyor.
ETİ BAKIR’IN PROJESİNDE NELER OLUYOR?
Samsun Tekkeköy’deki Eti Bakır tesisi, ülkenin en büyük bakır işleme tesislerinden biri. Şirket, son dönemde deniz dolgusu projeleriyle gündeme gelmişti. Temmuz 2025’te Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi’nde görüşülen bir planda, 170 bin metrekarelik deniz alanının doldurularak kimyasal depolama limanı oluşturulması planlanmıştı. Bu alanda amonyak, fosfat siloları ve asit tanklarının kurulması öngörülüyordu.
CHP Grup Başkanvekili Atilla Tekcan, meclis toplantısında “Eti Bakır’ın gübre fabrikasının kirli havası zaten Çarşamba Ovası’nı zehirledi. Tekkeköy’de kanser vakaları ortalamanın 2-3 katı. Şimdi de denizi mi kirletecekler?” diye tepki göstermişti.
AK Parti ve CHP’li meclis üyelerinin oy birliğiyle kabul ettiği komisyon raporu, “Amonyak ve fosfat siloları ile asit tanklarının çevresel risklerinin tamamen ortadan kaldırılması” şartını koymuştu. Ancak yeni yönetmelik değişikliği, bu riskleri bertaraf etmek yerine denize doğrudan deşarjı yasallaştırıyor.
Eti Bakır yetkilileri henüz resmî bir açıklama yapmazken, sektör kaynakları şirketin yıllık 220 bin ton sülfürik asit üretimi sırasında oluşan atıkları bu yöntemle yönetmeyi planladığını iddia ediyor.
ÇEVRECİLERDEN SERT TEPKİ: “GERİ DÖNÜLMEZ ZARARLAR”
Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) Samsun Şube Başkanı Kübra Küçük, değişikliği “çevre mühendisliğinin reddettiği bir uygulama” olarak tanımladı. Küçük, şu uyarıları yaptı:
“Sera gazı tutulumu gerekçesiyle karbonun deniz tabanında depolanması kabul edilemez. Uzun dönemli okyanus asitlenmesi, bentik yaşam kaybı ve karbon kaçağı gibi geri dönülmez riskler görmezden gelinmiştir. Bu düzenlemeler, Türkiye’nin su varlıklarına yönelik ağır ve sonuçları belirsiz müdahalelerdir.”
Küçük, daha önce Tekkeköy’deki kimyasal depolama projesine de karşı çıkmıştı. 2024’te ÇMO, projenin Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporunda güvenlik bilgi formlarının eksik olduğunu belirterek, “Bu bir kirli yatırım” demişti. Benzer eleştiriler, 2022’de yapılan Halkın Katılım Toplantısı’nda da dile getirilmişti.
KAMUOYUNDA TARTIŞMA: HANGİ SONUÇLAR BEKLENİYOR?
Değişiklik, madencilik sektöründe “atık bertarafını kolaylaştıran” bir adım olarak görülse de, çevre grupları tarafından “doğal kaynakların özelleştirilmesi” olarak protesto ediliyor. Karadeniz’in ekosistemi, balıkçılık ve turizm açısından zaten hassas bir konumda. Uzmanlara göre, asitli atıklar deniz tabanında birikerek biyoçeşitliliği yok edebilir ve zincirleme olarak gıda zincirine etki edebilir.
Eti Bakır, LinkedIn hesabında “sürdürülebilirlik” vurgusu yaparak su ayak izini azalttığını belirtiyor. Ancak bu iddialar, yeni yönetmelikle çelişiyor. Şirketin 2023 raporunda belirtilen “sıfır atık” hedefleri, şimdi denize deşarj izniyle sorgulanıyor.
Bu gelişme, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesinde yeni bir tartışma başlattı. Çevre örgütleri, yönetmeliğin iptali için dava hazırlığında. Samsun halkı ise, “Denizimizi kirletmeyin” çağrısıyla sosyal medyada sesini yükseltiyor. Gelişmeleri takip ediyoruz.
Haber: Cemil Ciğerim