Edinburgh / İskoçya, 25 Ekim 2025 – İskoçya Başbakanı ve İskoç Ulusal Partisi (SNP) lideri John Swinney, dün (24 Ekim 2025) X platformunda yayınladığı videolu mesajda, İskoçya’nın bağımsız bir ülke olarak Birleşik Krallık’tan (BK) daha zengin ve adil olabileceğini savundu. Swinney, “Bağımsızlık normaldir. Ve eğer İrlanda, Danimarka ve Finlandiya gibi bağımsız ülkeler Birleşik Krallık’tan daha zengin ve daha adil olabiliyorsa, İskoçya da olabilir” diyerek, bağımsızlık tartışmasını yeniden alevlendirdi.
Bu açıklama, 2026 İskoçya Parlamentosu seçimleri öncesi SNP’nin bağımsızlık gündemini güçlendirme çabasının bir parçası olarak görülüyor.
SWINNEY’İN MESAJININ DETAYLARI
Swinney’in X’te paylaştığı videoda, BK’nin ekonomik politikaları sert bir şekilde eleştirildi. Westminster’ın merkeziyetçi yönetiminin İskoçya’nın potansiyelini kısıtladığını belirten Swinney, bağımsızlıkla İskoçya’nın kendi kaynaklarını (Kuzey Denizi petrolü, rüzgar ve hidrojen enerjisi) kontrol edebileceğini ve Avrupa Birliği’ne (AB) yeniden katılarak ekonomik bir sıçrama yapabileceğini vurguladı.
İrlanda’nın Brexit sonrası AB üyeliğiyle elde ettiği başarıyı örnek gösteren Swinney, İskoçya’nın da benzer bir ekonomik refaha ulaşabileceğini iddia etti. Ayrıca, Danimarka’nın sosyal refah sistemi ve Finlandiya’nın eğitimdeki liderliğini, İskoçya için bir model olarak sundu.
Swinney, SNP’nin Ekim 2025’teki yıllık konferansında da benzer mesajlar vermişti. Orada, İskoç hanelerinin bağımsız bir İskoçya’da BK’ye kıyasla yıllık 10.200 sterlin daha fazla gelire sahip olabileceğini savundu. Bu hesap, İrlanda (kişi başına GSYİH: ~104.000 USD), Danimarka ve Finlandiya’nın ekonomik göstergelerine dayanıyor. BK’nin kişi başına GSYİH’si ise 2024’te yaklaşık 48.000 USD seviyesinde.
EKONOMİK VE SOSYAL KARŞILAŞTIRMALAR
Swinney’in iddiaları, aşağıdaki verilerle destekleniyor:
- İrlanda: 1922’deki bağımsızlıktan sonra özellikle 1990’lardan itibaren AB entegrasyonuyla ekonomik bir sıçrama yaptı. 2024’te kişi başına GSYİH, BK’den %30 daha yüksek. Yaşam beklentisi ve sosyal refah endeksleri de önde.
- Danimarka: Yenilenebilir enerji ve sosyal refah sistemiyle tanınıyor. Gelir eşitsizliği BK’den %25 daha düşük (Gini katsayısı, OECD 2024).
- Finlandiya: Eğitimde dünya lideri; inovasyon ve teknoloji ihracatı BK’yi geride bırakıyor.
- İskoçya’nın Potansiyeli: Kuzey Denizi’nde 24 milyar varil petrol rezervine ek olarak, rüzgar enerjisi kapasitesi Avrupa’da lider. Ancak, mevcut bütçe açığı (2025 tahmini: 4.7 milyar sterlin) bağımsızlık sonrası risk olarak görülüyor.
SİYASİ TEPKİLER
- SNP Destekçileri: Swinney’in mesajı, bağımsızlık yanlıları arasında coşku yarattı. X’te 24 saatte 1.200 beğeni ve 30.000 görüntülenmeye ulaşan video, “İskoçya AB’ye geri dönmeli!” gibi yorumlarla desteklendi. Eski lider Nicola Sturgeon, “John’un vizyonu net ve ilham verici” dedi.
- Muhalefet: İskoç İşçi Partisi lideri Anas Sarwar, Swinney’i “gerçeklikten kopuk hayaller satmakla” suçladı. İskoç Muhafazakarlar’dan Douglas Ross, “İskoçların çoğu ikinci bir referandumu istemiyor” diyerek 2014’teki %55 “hayır” sonucunu hatırlattı. BK Başbakanı Keir Starmer, yeni bir referanduma izin vermeyeceğini yineledi.
- Halkın Nabzı: X’teki tepkiler ikiye bölünmüş durumda. Bağımsızlık yanlıları İrlanda modelini överken, karşıtlar BK’nin ekonomik istikrarını ve ortak pazarını savunuyor.
SWINNEY’İN STRATEJİSİ VE GELECEK
Swinney, 2024’te SNP lideri seçildiğinden beri bağımsızlık gündemini canlandırmaya çalışıyor. 2014 referandumunda (Bağımsızlık: %45, Birlik: %55) alınan yenilgi ve Brexit sonrası AB’den çıkış, SNP tabanında hayal kırıklığı yaratmıştı.
Swinney, 2026 seçimlerinde 65 sandalye hedefiyle “tartışmasız bir bağımsızlık mandası” peşinde. Önümüzdeki haftalarda, bir “Bağımsızlık Yol Haritası” açıklayacağı belirtiliyor. Bu planda, İskoçya’nın AB’ye yeniden katılması, vergi reformu ve enerji ihracatı gibi başlıklar öne çıkabilir.
X’TEKİ ETKİ VE SOSYAL MEDYA YANKILARI
Swinney’in videosu, X’te hızla yayıldı. Destekçiler, İrlanda’nın 100 yıl önceki bağımsızlığından ilham alınmasını savunurken, muhalifler “İskoçya, İrlanda değil; BK olmadan ayakta kalamaz” gibi yorumlar yaptı.
Bir kullanıcı, “İskoçya’nın petrolü ve rüzgarı var, neden BK’ye bağlı kalsın?” diye yazarken, başka biri “Bütçe açığını nasıl kapatacaksınız?” diye sordu.
SONUÇ
John Swinney’in “Bağımsızlık normaldir” çıkışı, İskoçya’da siyasi tartışmayı yeniden alevlendirdi. İrlanda, Danimarka ve Finlandiya’yı örnek gösteren Swinney, ekonomik verilerle desteklenen bir vizyon sunuyor.
Ancak, muhalefetin “gerçekçi olmayan” eleştirileri ve BK’nin referandum vetosu, SNP’nin önündeki engeller. İskoçya’nın bağımsız bir gelecek hayali, 2026 seçimlerinde halkın vereceği karara bağlı gibi görünüyor.