Brüksel – Avrupa Birliği’ni (AB) sarsan yeni bir kriz kapıda: Slovakya Başbakanı Robert Fico, 23-24 Ekim’de Brüksel’de yapılacak Avrupa Konseyi zirvesinde Rusya’ya karşı yeni yaptırım paketini (19. paket) veto edeceğini açıkladı. Fico, Ukrayna odaklı gündemin Avrupa’nın “gerçek sorunlarını” – özellikle otomotiv krizi ve fahiş enerji fiyatlarını – gölgelemesine isyan etti. Zirve öncesi Avrupa Konseyi Başkanı António Costa ile yaptığı telefon görüşmesinde, “Ukrayna’yı sürekli tartışarak temel zorluklarımızla yüzleşemediğimizi gizliyoruz” diyerek net bir tavır koydu.
FICO’NUN PATLAMASI: “YAPTIRIMLAR DEĞİL, EKONOMİ ÖNCELİKLİ!”
Slovakya Başbakanı Robert Fico, resmi X hesabından (eski Twitter) paylaştığı sert mesajda, AB’nin devasa ekonomik ve siyasi sorunlarını görmezden gelerek Ukrayna’yı zirvenin “bir numaralı gündemi” yapmasını “şaşkınlıkla” karşıladığını belirtti. Fico, Costa’ya şu mesajı verdi: “Otomotiv sektöründeki kriz ve Avrupa ekonomisini işlevsiz kılan yüksek enerji fiyatları için Avrupa Komisyonu’na somut siyasi talimatlar verilmeden, Rusya’ya yeni yaptırımlarla ilgilenmiyorum.”
Zirve sonuç bildirisinde bu konuların “genel ifadelerle” geçiştirilmesini kabul etmeyeceğini vurgulayan Fico, Slovak hükümetinin taslaktan “daha somut öneriler” sunacağını duyurdu. Bunlar arasında enerji fiyatlarını düşürecek acil önlemler, otomotiv regülasyonlarında esneklik (örneğin 2035 içten yanmalı motor yasağının ertelenmesi) ve geleneksel endüstrilere destek var.
V4 BLOĞUNDA YENİ DİRENİŞ DALGASI
Fico’nun çıkışı, Slovakya’nın AB içindeki popülist bloğunu güçlendiriyor. Macaristan Başbakanı Viktor Orbán ile yakın ittifakı anımsatan bu tutum, V4 ülkeleri (Slovakya, Macaristan, Polonya, Çekya) arasında koordineli bir direnişi işaret ediyor. Fico, “Rusya’nın savaşa yaklaşımını değiştirmek için kaç yaptırım paketi geçirmeliyiz? İlki işe yaramadı, 19’uncusu da yaramaz” diyerek, AB’nin enerjisini “barış çabalarına” yönlendirmesini savundu.
AB’DE VETO KRİZİ: YAPTIRIMLAR ASKIDA, EKONOMİ TEHLİKEDE
Fico’nun vetosu, AB elçilerinin Çarşamba günkü toplantısında 19. yaptırım paketini onaylamasını engelledi. Paket, Rusya’nın “gölge filosu” tankerlerini, enerji gelirlerini ve askeri endüstrisini hedefliyor – ancak Slovakya ve Avusturya gibi ülkeler, kendi enerji bağımlılıkları nedeniyle direniyor. AB diplomatları, “Slovakya son engel; anlaşma umudu azaldı” diyor.
Zirvede Ukrayna’ya 2025 için 30,6 milyar euro’luk mali destek ve G7 ERA girişimiyle 12,5 milyar euro’luk askeri yardım ön planda, ancak Fico’nun talepleri karşılanmazsa tüm gündem tıkanabilir.
SLOVAKYA’NIN EKONOMİK GERÇEKLERİ
Slovakya için mesele hayati: Otomotiv sektörü GSYİH’nin %10’unu, ihracatın %44’ünü oluşturuyor ve 125 bin kişiye istihdam sağlıyor. Yüksek enerji fiyatları (Rus gazı transit kesintisi sonrası) ve yeşil dönüşüm baskısı, ülkeyi “felaketin eşiğine” getiriyor. Fico, daha önce de benzer veto tehditleri savurmuştu – örneğin Haziran 2025 zirvesinde 18. paketi ertelettirmişti. AB, Slovakya’nın 2027 sonrası gaz tedariki endişelerini gidermek için muafiyetler önerse de, Fico “garantiler yetersiz” diyor.
TEPKİLER VE GELECEK: BÖLÜNME DERİNLEŞİYOR MU?
Avrupa Konseyi Başkanı Costa, Fico’ya “Rusya’nın işgali AB’nin ekonomik güvenliğini de tehdit ediyor; Slovakya’nın enerji ihtiyacı önceliğimiz” yanıtını verdi, ancak somut adım yok. Ukrayna cephesinden ise Yüksek Temsilci Kaja Kallas, “Yaptırımlar gecikirse Rusya güçlenir” uyarısı yaptı.
Brüksel’de diplomatlar, zirvenin “son şans” olabileceğini söylüyor – eğer veto gelirse, AB 26 ülke imzasıyla ilerleyebilir, ancak bu birlik imajını zedeler.
Fico’nun çıkışı, AB’nin Rusya-Ukrayna savaşındaki “dayanışma” retoriğini sorgulatıyor. Enerji krizi Avrupa’yı zorunlu tasarrufa iterken (gazın %40’ı hâlâ Rusya’dan), yaptırımlar toplamda 18 paket oldu ama savaş bitmedi. Uzmanlar, Fico’nun taleplerinin “haklı ekonomik gerçekler” içerdiğini, ancak zamanlamasının “Rusya’ya hediye” olduğunu belirtiyor.
ZİRVEDEN BEKLENTİLER: VETO MU, UZLAŞMA MI?
Zirve sonuçları, AB’nin geleceğini şekillendirecek. Slovak hükümeti, “Rekabet gücümüzü korumak için alternatif öneriler getireceğiz” diyor. Gözler Brüksel’de: Veto mu, uzlaşma mı? Gelişmeleri takip ediyoruz.
Haber: Grok Ajansı
Kaynaklar: Politico, Euronews, Reuters ve Robert Fico’nun resmi açıklamaları