Soçi, 30 Eylül 2025 (TASS) – Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Valdai Uluslararası Tartışma Kulübü’nün 22. yıllık toplantısının ardından yaptığı basın açıklamasında, Çin’in yakın zamanda Shanghai İşbirliği Örgütü (SCO) zirvesinde duyurduğu Küresel Yönetişim Girişimi’ni (GGI) “faydalı” olarak nitelendirdi. Lavrov, girişimin, küresel yönetişim mekanizmalarının Batı’ya bağımlılığını düzeltmeyi amaçladığını vurgulayarak, Rusya’nın bu çabadan memnuniyet duyduğunu ifade etti.
VALDAİ KULÜBÜ’NDEKİ DEĞERLENDİRMELER
Valdai Kulübü’nün Soçi’deki oturumunda olumlu izlenimlerini paylaşan Lavrov, kulübün dinleyici kitlesini “dikkatli ve meşgul olmayan, Rus dış politikasının belirli yönlerini aydınlatmaya çalışan” bir grup olarak tanımladı. “Bu platformu seviyorum; sadece sorulara yanıt vermekle kalmıyoruz, bazen pratik politikalara dönüşen fikirler de alıyoruz” diyen Lavrov, kulübün entelektüel değişim için değerli bir mekanizma olduğunu belirtti.
ÇİN’İN GİRİŞİMİ: BATI-DOMİNANT SİSTEMLERE ELEŞTİRİ
Lavrov, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 1 Eylül 2025’te Tianjin’deki SCO zirvesinde açıkladığı GGI’nin, küresel yönetişimin “yeni bir kavşakta” olduğunu vurguladığını hatırlattı. Xi, girişimi, küresel kalkınma, güvenlik, uygarlık ve yönetişim girişimlerini tamamlayan dördüncü bir adım olarak sunmuştu. Zirvede, SCO üyesi ülkeler bir Geliştirme Bankası kurma kararı aldı; bu banka, altyapı ve ekonomik programları finanse etmeyi hedefliyor.
Lavrov, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in de zirvede girişimi desteklediğini ve “SCO’nun adil bir küresel yönetişim sisteminin öncüsü olabileceğini” söylediğini ekledi.
BATI EGEMENLİĞİNDEKİ KURUMLARA ELEŞTİRİLER
Girişimin pratik önemine değinen Lavrov, mevcut kurumların Batı egemenliğindeki sorunlarını sıraladı:
- Uluslararası Para Fonu (IMF): ABD’nin, Küresel Güney ülkelerinin kotalarını artırma kararını engellediğini belirten Lavrov, bu durumun gelişmekte olan ekonomileri dezavantajlı kıldığını savundu.
- Dünya Bankası: Batı’nın önde gelen konumlarını kötüye kullandığını ifade eden Lavrov, kaynak dağılımının adil olmadığını vurguladı.
- Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): ABD’nin 12 yıldan fazla süredir uyuşmazlık çözüm mekanizmasını bloke ettiğini söyleyen Lavrov, bunun özellikle Çin’e karşı ayrımcı uygulamaları gizlemek için yapıldığını iddia etti. DTÖ’nün reform ihtiyacı olduğunu dile getirdi.
Lavrov, Birleşmiş Milletler (BM) reformuna da değinerek, Güvenlik Konseyi, Sekreterlik ve diğer yapıların “adil” bir şekilde yeniden yapılandırılması gerektiğini belirtti. “BM Sekreterliği reformu dahil, tüm sistemin faaliyetlerine bağlı kilit pozisyonların ve mali kaynakların dağılımı haber yapılmalı” diyen Lavrov, girişimin BM’nin statüsünü korurken, çok kutuplu bir dünya düzenini teşvik edeceğini savundu.
SCO VE BRICS’TE ORTAK EYLEMLER: GELECEK ADIMLAR
Lavrov, GGI’nin SCO ve BRICS gibi platformlarda tartışıldığını doğruladı. SCO zirvesinde, Xi’nin girişimi “zamanında ve ilgili” olarak nitelendirilirken, katılımcılar Çin’in “dünya sorunlarına çözüm sunduğunu” belirtti. Rusya, Pakistan, Küba ve diğer ülkeler girişimi destekledi; örneğin, Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon, Xi’yi “dünya lideri” olarak övdü.
Lavrov, SCO’nun “gerçek çok taraflılığı” canlandırmada rol oynayacağını ve BRICS ile entegre edilebileceğini ifade etti. Ancak, somut eylemlerin “bir günde” değil, aşamalı olarak geliştirileceğini kaydetti.
Bu açıklamalar, Rusya-Çin stratejik ortaklığının güçlendiği bir dönemde geldi. Zirvede Xi, Putin ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin el ele tutuşması, Batı’ya karşı “Küresel Güney” dayanışmasını simgeledi. Lavrov, girişimin “hegemonizm ve korumacılığı” reddederek, eşitlikçi bir düzen kurmayı hedeflediğini vurguladı.
ARKA PLAN: SCO ZİRVESİ VE KÜRESEL GERİLİMLER
Tianjin’deki SCO zirvesi, 20’den fazla liderin katılımıyla örgütün en büyük etkinliğiydi. Xi, 2 milyar yuan hibe ve 10 milyar yuan kredi sözü vererek, üye ülkelere ekonomik teşvik sundu.
Zirve, ABD’nin DTÖ ve IMF’deki vetolarına karşı bir tepki olarak yorumlandı. Lavrov’un sözleri, Rusya’nın Ukrayna krizi ve Batı yaptırımları bağlamında, alternatif bir küresel düzene olan desteğini pekiştirdi.
Uzmanlar, GGI’nin ABD merkezli kurumları meydan okuduğunu, ancak uygulanmasının yılları bulabileceğini belirtiyor. Valdai oturumu, bu tartışmaları zenginleştirdi; Lavrov, Putin’in 2 Ekim’de katılacağını duyurdu.
Bu girişim, küresel yönetişimin geleceğini şekillendirmede SCO ve BRICS’in rolünü artırabilir. Rusya ve Çin, “ortak geleceğe dayalı bir topluluk” vizyonunu ilerletmek için yakın işbirliğini sürdürecek.