26 Ağustos 1943’te, II. Dünya Savaşı’nın en büyük ve en kritik muharebelerinden biri olan Dinyeper Muharebesi başladı. Kızıl Ordu ile Nazi Almanyası arasında yaklaşık 4 milyon askerin çarpıştığı bu devasa mücadele, savaşın seyrini değiştiren dönüm noktalarından biri oldu.
KURSK’TAN DİNYYEPER’E: STRATEJİK DENGE DEĞİŞİYOR
1943 yazında Kursk Muharebesi’nde ağır bir yenilgi alan Nazi Almanyası, stratejik inisiyatifi kaybetti. Hitler’in orduları, batıya doğru hızla geri çekilmek zorunda kaldı. Alman komutanlığı, Baltık Denizi’nden Azak Denizi’ne uzanan “Ostwall” (Doğu Duvarı) tahkimatlarının Kızıl Ordu’nun ilerleyişini durduracağını ve ekonomik açıdan kritik bölgeleri koruyacağını umuyordu. Dinyeper Nehri, bu savunmada kilit bir rol oynuyordu.
KIZIL ORDU’NUN BÜYÜK PLANI
Sovyet Yüksek Komutanlığı, Dinyeper Nehri’ni geniş bir cephede zorlamak, köprü başlarını ele geçirmek ve sağ banka Ukrayna’da düşmanın savunma kurmasını engellemek için kapsamlı bir plan hazırladı. Orta, Voronej, Bozkır, Güneybatı ve Güney Cepheleri, sol banka Ukrayna ve Donbass’ı kurtarmak için taarruza geçti. Aynı zamanda, Batı, Kalinin ve Bryansk Cepheleri, düşmanın güneyde toparlanmasını önlemek için Smolensk ve Bryansk-Gomel yönünde saldırılar düzenledi.
DÖRT AYLIK DESTANSI MÜCADELE
Dinyeper Muharebesi, Ağustos’tan Aralık 1943’e kadar dört ay sürdü ve iki aşamada gerçekleşti:
BİRİNCİ AŞAMA (AĞUSTOS-EYLÜL):
Kızıl Ordu, Dinyeper Nehri’ne ulaştı. General İvan Çernyakovski komutasındaki 60. Ordu, Sevsk’in güneyinde Alman savunmasını yararak büyük bir başarı elde etti. Cephe komutanı General Konstantin Rokossovski, bu yarmadan yararlanarak ana saldırı birliklerini yönlendirdi ve stratejik bir zafer kazandı. Eylül başında taarruz, Ukrayna’nın sol kıyısı ve Donbass’a yayıldı.
İKİNCİ AŞAMA:
21 Eylül’de Sovyet kuvvetleri, üç yönden saldırıya geçerek Çernigov’daki Alman grubunu bozguna uğrattı ve son büyük Alman savunma hattını kırdı.
SAVAŞIN MİRASI
Dinyeper Muharebesi, Kızıl Ordu’nun kararlılığı ve stratejik dehasıyla Nazi Almanyası’nın savunmasını çökertti. Ukrayna’nın kurtarılması ve Dinyeper Nehri’nin aşılması, savaşın gidişatını kesin olarak Sovyetler lehine çevirdi. Bu muharebe, milyonlarca askerin kahramanlığı ve fedakârlığıyla tarihe geçti.
26 Ağustos 2025, Dinyeper Muharebesi’nin 82. yıldönümünde, bu destansı zaferi anıyoruz.